RUCHY TEKTONICZNE

CO WARTO WIEDZIEĆ O TRZĘSIENIU ZIEMI?

Trzęsienie ziemi jest to nagły wstrząs ziemi spowodowany pękaniem i przemieszczaniem się płyt tektonicznych pod jej powierzchnią. Od setek milionów lat ruch tych płyt kształtuje oblicze Ziemi. Poruszają się one bardzo powoli, odsuwając się lub napierając na siebie. Na ogół ruch ten jest miarowy. Niekiedy jednak płyty tektoniczne sczepiają się ze sobą ("ślizgają się"), niezdolne wyemitować gromadzoną energię. Kiedy naprężenie staje się zbyt duże, płyty tektoniczne uwalniają się z wielką gwałtownością i to powoduje, że ziemia drży. Większość trzęsień ziemi następuje na rubieżach, w miejscach, gdzie stykają się płyty tektoniczne. Niektóre trzęsienia ziemi następują jednak w środkowej części płyt tektonicznych.

Wyróżniamy trzy rodzaje trzęsień:

1. tektoniczne - związane z przemieszczaniem się mas skalnych w skorupie ziemskiej, występują przede wszystkim na granicach między płytami litosfery. Trzęsienia tego typu towarzyszą również uskokom. Trzęsienia tektoniczne stanowią 90% trzęsień i są najgroźniejsze.
2. wulkaniczne - towarzyszą wybuchom wulkanów i przedzieraniu się magmy przez skały. Są mniej groźne od tektonicznych i stanowią 7% liczby wszystkich trzęsień.
3. zapadliskowe - związane z przemieszczaniem się niedużych mas skalnych, powstają podczas zapadania się stropów jaskiń lub tąpnięć. Stanowią 3% ogólnej liczby trzęsień.

Trzęsienie ziemi może spowodować zawalenie się budynków lub mostów, zrywanie się linii telefonicznych, energetycznych i gazowych, wybuchy pożarów, lawiny, eksplozje oraz osunięcia ziemi. Może także być przyczyną olbrzymich fal oceanicznych, zwanych "tsunami", które potrafią przebyć wielkie odległości, póki nie rozbiją się o tereny nadbrzeżne.

Budynki, których fundamenty spoczywają na niestabilnym gruncie, są bezpośrednio narażone na wibracje podczas trzęsienia ziemi, a w efekcie na zawalenie się lub poważne uszkodzenia.

W miejscu, gdzie trzęsienie ziemi już raz wystąpiło, może się powtórzyć. Trzęsienia ziemi atakują nagle, bez ostrzeżenia. Mogą wystąpić o każdej porze roku, dnia czy nocy. Co roku stacje sejsmologiczne rejestrują na całym świecie około 100.000 trzęsień ziemi. Przeciętnie, co 52 dni zdarzają się na lądach duże trzęsienia, a co 28 dni na dnie oceanów. Na szczęście występują one w rejonach słabo zaludnionych i dlatego nie przynoszą skutków katastrofalnych.